Η συγκεκριμένη συνέντευξη αποτελεί μια από τις πολλές που μπορείτε να βρείτε στο Greek Tech Revolution report. Μπορείτε να βρείτε το report και να μείνετε συντονισμένοι στα κανάλια μας για ακόμα περισσότερες συνεντεύξεις από την έκδοση του 2020.
Διαπιστώνοντας μια στροφή του επενδυτικού ενδιαφέροντος σε εταιρείες “deep tech”, με άλλα λόγια μια επιτάχυνση στην ανάπτυξη επιχειρήσεων «βαθιάς τεχνολογίας» παγκοσμίως, ο Μάρκος Βερέμης θεωρεί ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ελληνικές εταιρείες της high-tech σκηνής που ξεκίνησαν πριν λίγα μόλις χρόνια έχουν ήδη αποκτήσει σημαντική παρουσία διεθνώς, με παγκοσμίως πρωτοποριακές τεχνολογίες και εντυπωσιακά πελατολόγια και επενδυτές. Κινούνται γρήγορα, επωφελούνται από την τεχνογνωσία και το στελεχιακό δυναμικό που ανέπτυξαν οι scale-ups, και μικραίνουν τον χρόνο μεταξύ της ίδρυσης και της μεγέθυνσής τους.
Πρόκειται για επιχειρήσεις όπως η Netdata, που αναπτύσσει λογισμικό παρακολούθησης της απόδοσης των υπολογιστικών συστημάτων ή η TileDB, που φιλοδοξεί να αναπτύξει μια «καθολική μηχανή δεδομένων» για επιστήμονες. Επιχειρήσεις όπως η Epignosis, το λογισμικό της οποίας επιτρέπει στους πελάτες της να παρέχουν εξ αποστάσεως εκπαίδευση στους εργαζομένούς τους ή startups στην τεχνητή νοημοσύνη όπως η Omilia, που έχει δημιουργήσει, μεταξύ άλλων, ένα σύστημα διαχείρισης συνομιλιών με πελάτες, αλλά και η Intelligencia.ai που παντρεύει τη βιολογία με το AI στην έρευνα και ανακάλυψη νέων φαρμάκων και την παρακολούθηση κλινικών δοκιμών. Πλατφόρμες όπως η Orfium, που εντοπίζει παραβιάσεις των πνευματικών δικαιωμάτων των πελατών της ή η Balena, που διευκολύνει προγραμματιστές να δημιουργούν εφαρμογές για το Internet of Things.
Καθώς το επενδυτικό ενδιαφέρον διεθνώς απομακρύνεται από τα marketplaces που μεσουρανούσαν και μεταφέρεται σε εταιρείες με στιβαρή πνευματική ιδιοκτησία, που συνοψίζει έρευνα και επιστημονική γνώση δεκαετιών, οι ελληνικές επιχειρήσεις ανταποκρίνονται ήδη επιτυχώς στην ανερχόμενη αυτή τάση, η οποία ίσως και να μας ευνοεί ιδιαίτερα ως Έλληνες. Το μειονέκτημα της μικρής ελληνικής αγοράς (που ήταν καταλυτικής σημασίας στην περίπτωση των marketplaces) παύει να αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα, ενώ η επιστημονική καλλιέργεια αποτελεί τεράστιο συγκριτικό πλεονέκτημα, τώρα που ο συνδυασμός “business and science” καθίσταται κομβικός.
«Η Ελλάδα είναι ένας τόπος που για διάφορους ιστορικούς λόγους επέμενε να σπουδάζουν τα παιδιά της σε βαθμό που ήταν έως και αντιπαραγωγικό! Οι μηχανικοί υπολογιστών στην Ελλάδα είναι αρκετοί, αλλά δεν είχαμε αρκετές εταιρείες να τους προσλάβουν. Αυτό έχει αλλάξει πάνω από 10 χρόνια τώρα στην Ελλάδα», εξηγεί ο Νίκος Μωραϊτάκης. Όμως η τάση αυτή δεν αφορά μόνο προγραμματιστές, αλλά ένα ευρύ φάσμα ειδικεύσεων επιστημονικού δυναμικού υψηλού επιπέδου.
«Πριν κάποια χρόνια δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την επίδραση της τεχνολογίας στην οικονομία. Η τεχνολογία ήταν απλά για τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα. Τώρα βλέπουμε κάθε μέρα να ξεπηδάνε τεχνολογίες. Είναι εντυπωσιακό», παρατηρεί ο Μάριος Σταυρόπουλος, συνιδρυτής της εξαγορασθείσας από τη Microsoft, Softomotive. «Κατά πόσο η τάση αυτή ταιριάζει στο ελληνικό οικοσύστημα; Δεν θα έπρεπε να το δούμε από αυτή την σκοπιά γιατί δεν έχουμε την πολυτέλεια να παραβλέψουμε τις παγκόσμιες τάσεις. Δεν θα έπρεπε δηλαδή να δούμε τι ταιριάζει ή δεν ταιριάζει στην Ελλάδα. Αν ταιριάζει στην παγκόσμια αγορά, ταιριάζει και σε εμάς, εκτός κάποιων εξαιρέσεων.»
«Μια αλλαγή που παρατηρώ τα τελευταία χρόνια είναι ότι, πλέον, οι Έλληνες δεν προσπαθούν να αντιγράψουν μια επιτυχημένη συνταγή από το εξωτερικό, αλλά θεωρούν πως έχουν το ταλέντο και τις ιδέες να δημιουργήσουν τα δικά τους τεχνολογικά προϊόντα που να αφορούν την παγκόσμια αγορά», σημειώνει ο συνιδρυτής και CEO του social media agency Connectly και πρώην στέλεχος του Facebook Στέφανος Λουκάκος, αναφερόμενος κυρίως σε B2B εταιρείες, υπηρεσίες cloud και προϊόντα για developers. «H αλλαγή αυτή είναι η πιο σημαντική που έχει γίνει στο εγχώριο οικοσύστημα καινοτομίας. Έχει φέρει αποτελέσματα και θα βοηθήσει την Ελλάδα να γίνει tech hub», προσθέτει.
Την πεποίθηση αυτή εκφράζει και ο Κώστας Μάλλιος, Εταιρικός Αντιπρόεδρος και Γενικός Διευθυντής στην Applied Materials, ένας επιφανής Έλληνας από τη Διασπορά που έχει παίξει σημαντικό ρόλο στο ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας τα τελευταία χρόνια. «Το ‘digital cost of goods’ είναι δώρο Θεού για την Ελλάδα. Αν η Ελλάδα μπορέσει να μπει στις ψηφιακές επιχειρήσεις, μπορείς να έχεις μια Microsoft στη χώρα σε 10 χρόνια ή μια Tesla. Μπορείς να χτίσεις μεγάλες επιχειρήσεις, αρκεί να πείσεις τους Έλληνες επιχειρηματίες ότι ο κόσμος είναι μεγαλύτερος από την Ελλάδα και ότι πρέπει να κυνηγήσουν αυτή την ευκαιρία.»
«Tην τελευταία δεκαετία εταιρείες τεχνολογίας ξεκινάνε από οπουδήποτε στον κόσμο, βασισμένες στη λογική ότι αν φτιάξεις ένα ψηφιακό προϊόν και το πουλήσεις διεθνώς, δεν έχει μεγάλη σημασία πού το φτιάχνεις, αρκεί αυτό να γίνει δημοφιλές», τονίζει ο Νίκος Μωραϊτάκης. Μετά την Αμερική, υπάρχουν πάρα πολλές εταιρείες στην Ευρώπη, αλλά και στο Ίσραήλ, που ακολουθούν αυτό το μοντέλο. «Για να πετύχει μια εταιρεία και να ανταγωνιστεί τον αντίστοιχο Αμερικανό που έχει τεχνογνωσία χρόνων στο αντικείμενο, πρέπει το προϊόν της να διατίθεται στην παγκόσμια αγορά.»
Με μεγαλύτερη εξωστρέφεια από την αρχή της πορείας τους καλεί τις εταιρείες του startup οικοσυστήματος να κινηθούν ο Πάνος Παπαδόπουλος. «Διαφωνούμε με τις εταιρείες που θέλουν να έχουν τους πρώτους τους πελάτες στην Ελλάδα. Δεν έχω δει ποτέ να δουλεύει κάτι τέτοιο, τουλάχιστον για εταιρείες λογισμικού», αναφέρει. Σε αυτό μοιάζει να συμφωνεί και ο Κώστας Μάλλιος: «Μια startup που θα έρθει σε εμένα για να επενδύσω θέλω να έχει business plan εκτός Ελλάδας. Η Ελλάδα μπορεί να είναι μια πιλοτική αγορά αλλά, βασικά, είναι μόνο αυτό».
«Είναι πολύ χρήσιμο να υπάρχουν εξωστρεφείς εταιρείες που να πωλούν προϊόντα που δημιουργούνται στην Ελλάδα στο εξωτερικό. Όσα περισσότερα τέτοια παραδείγματα εκπροσωπούν τη χώρα μας, τόσο καλύτερα για το οικοσύστημα», τονίζει ο Απόστολος Αποστολάκης. Αναφέρεται όμως και στο επιτυχημένο εγχείρημα του efood, το οποίο μπορεί να μην είχε περιθώριο να αναπτυχθεί στο εξωτερικό γιατί υπήρχαν πολλοί παίκτες εκεί, όμως κατάφερε να δημιουργήσει αξία γρήγορα εντός Ελλάδος. «Εμείς ως venture capital fund προσπαθούμε να στηρίξουμε την απόφαση του επιχειρηματία. Ένα πολύ μεγάλο επενδυτικό κεφάλαιο προφανώς ενδιαφέρεται για εκείνους με τη φιλοδοξία να κάνουν κάτι πολύ μεγάλο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ένας επαγγελματίας πρέπει απαραίτητα να ξεκινήσει έτσι. Το να κάνει ένα πρώτο βήμα πιο μικρό για να μάθει και να τονωθεί η αυτοπεποίθησή του, είναι κι αυτό σημαντικό. Η επιχειρηματικότητα είναι θέμα κουλτούρας.»
Από την πλευρά του, ο Νώντας Βιρβιδάκης, Professional Services Director στην ActionIQ στη Νέα Υόρκη και ιδιαίτερα ενεργός στη δικτύωση των Ελλήνων της διασποράς που ανήκουν στο οικοσύστημα καινοτομίας της Αμερικής, βλέπει αξία και στην οικοδόμηση των κοντινών στην Ελλάδα ξένων αγορών. «Για να αποκτήσει παρουσία στις παγκόσμιες αγορές, η Ελλάδα θα πρέπει πρώτα να χτίσει τις πιο κοντινές αγορές», εξηγεί, ως ένα ενδιάμεσο στάδιο εξωστρέφειας.
Αντιστοίχως, μιλώντας σε επεισόδιο της σειράς podcast της Endeavor Greece “Outliers”, Συνιδρυτής και Διευθύνων Σύμβουλος, Αλέξης Πανταζής, της digital ασφαλιστικής εταιρείας Hellas Direct διαπιστώνει ότι μπορεί το ελληνικό οικοσύστημα να έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια, όμως μένει να αποσαφηνιστεί τι κατεύθυνση θα πάρει στη συνέχεια, κάτι που θα προκύψει σε μεγάλο βαθμό από τη στόχευση των επιχειρηματιών του. «Είσαι στην Ελλάδα για να φτιάξεις το λεγόμενο regional play; Ή επειδή πιστεύεις ότι έχεις ένα συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με το Τελ Αβίβ ή την Καλιφόρνια; Αν πιστεύεις το δεύτερο, είναι πιο δύσκολο να το πετύχεις.»